ایمنی در نصب و استفاده از دستگاه بچينگ پلانت

1. مقدمه

پیشرفت روزافزون علم و فن آوري و نياز به ايجاد تحول در صنايع، و ورود دستگاهها و تجهيزات جديد جهت همگامي با اين نياز، موجب ظهور ريسك ها و خطرات جديدي شده كه كارگران را تهديد مي كند. در اين ميان پروژه هاي ساختماني با توجه به ورود ماشين هاي مكانيزه، اگرچه به ظاهر ريسك فعاليتها را كاهش داده، ولي ريسك هاي نوظهوري را به نيروي كار تحميل مي كند، كه غفلت از آن ها عواقبي به مراتب بيش از روش هاي سنتي ساخت و ساز خواهد داشت .

از اينرو شناسايي خطر و ارزيابي ريسك در اين نوع پروژه ها و به تبع آن اقدامات كنترلي مورد نياز براي اين ريسك ها اجتناب ناپذير مي رسد. بكارگيري روش هاي متفاوت در شناسايي و كنترل ريسك هاي فرايندهاي شغلي، زمينه مناسبي را در توجه به رويكردهاي ايمني در پروژ ه ها فراهم مي آورد.

در اين مقاله ضمن شناسايي و ارزيابي ريسك هاي بچينگ پلانت، مسايل و مشكلات ايمني اين سيستم مورد بررسي قرارگرفت و تا حدامكان به اقدامات كنترلي آن پرداخته شد.

 

2. دستگاه بچينگ پلانت:

جهت ساخت بتن در حجم بالا از دستگاه بچينگ پلانت استفاده ميگردد كه اين دستگاه داراي مدل ها و ظرفيتهاي گوناگوني ميباشد كه در اكثر پروژه هاي عمراني و ساختماني مورد استفاده قرار ميگيرد.

مواد اوليه مورد استفاده در بچینگ پلانت جهت ساخت بتن شامل: سيمان، ماسه شسته، شن نخودي، شن بادامي، آب، موادافزودني بتن (پودر ميكرو سيليس ، فوق روان كننده - ژل و ...).

اتاق فرمان، شن كش(بچینگ دراگلاینی)، میکسر مصالح، سيستم بالابر و شاسی دستگاه بچينگ پلانت شامل: شاسی واگن حمل مصالح، سيلو سيمان، مخزن آب، ديواره نگهدارنده مصالح، اسكروپر.

1-2- نكات ايمني در هنگام نصب دستگاه بچينگ پلانت:

در گام اول با قسمت HSE كارگاه جهت اجراي عمليات و اخذ مجوزهاي لازم هماهنگي به عمل آيد.

 

1-1-2- فنداسيون:

جهت استقرار قسمتهاي مختلف بچينگ نياز به فنداسيون و زير سازي مناسب مي باشد. لذا پس از تسطيح و كوبيدن  منطقه مورد نظر با توجه به ابعاد سازه ها اقدام به ساخت فنداسيون بتني جهت استقرار شاسی، سيلوها و ستونهاي ديواره محل دپوي مصالح ميگردد.

 

2-1-2- شاسی:

باتوجه به اتصال اغلب قسمت هاي شاسی فلزي بوسيله پيچ و مهره ميبايست در هنگام اتصال از مقاومت و استحكام آنها اطمينان حاصل نمود و در صورت نياز بعضي از قسمتها با جوشكاري محكم گردد. همچنين در استقرار پايههاي اصلي برروي صفحه پليت دقت لازم از لحاظ تنظيم و تراز بودن آنها به عمل آيد. لچكيهاي متصل به پايه اصلي و صفحه پليت نيز بايد با يكديگر داراي زاويه 90 درجه بوده و در اتصال آنها از جوش و سيم جوش مناسب استفاده گردد.

 

 

 

 

3-1-2- اتاق فرمان:

اتاق فرمان مركز كنترل و هدايت كليه عمليات بچینگ پلانت جهت ساختن بتن است و تابلوي فرمان و سيستم هاي الكتريكي هدايت دستگاه در آن مستقر مي باشد.

در اتاق فرمان موارد ايمني ريز مي بايست رعايت گردد:

- در اتاق فرمان ميبايست فضاي كافي جهت حركت اپراتور به آساني وجود داشته باشد.

- تابلوي فرمان ميبايست طوري جانمايي گردد تا احتمال برخورد سهوي اپراتور با آن وجود نداشته باشد.

- كليدهاي تابلو فرمان داراي حفاظ مناسب باشد.

- حتما كليد قطع برق اضطراري (Emergency) در تابلو فرمان تعبيه شده باشد.

- در سيستم برق تابلو از رله و فيوزهاي مناسب استفاده شده باشد.

- در اتاق فرمان جهت كار در شب روشنايي مناسب وجود داشته باشد.

- در تابلو فرمان به جاي استفاده از كليدهاي برجسته از كليدهاي رينگ دار استفاده گردد تا در اثر برخورد سهوي عمل نكند.

- اتاق فرمان ميبايست به گونه اي طراحي شده باشد تا اپراتور نسبت به ساير همكاران خود درسكوي بچينگ ديد كافي داشته باشد.

- استقرار يك عدد كپسول اطفاء حريق، جعبه كمك هاي اوليه و چراغ قوه در اتاق فرمان ضروري است.

 

4-1-2- شن كش(بچینگ نوع دراگلاینی):

از شن كش جهت حمل و انتقال مصالح سنگي از قسمت پايين دپوي مصالح به سمت دريچه هاي موجود در قسمت بالاي دپو جهت تامين مصالح ساخت بتن استفاده مي شود.

مشخصات و موارد ايمني در شن كش:

- جهت رفت و آمد اپراتور شن كش ميبايست در مسير مناسبي تعبيه شده باشد.

- كليه قسمتهاي متحرك خصوصاً كابين شن كش بايد كاملاً پوشيده و داراي حفاظ ايمني باشد.

- بوم شن كش مي بايست داراي سيم بكسل استاندارد باشد.

- نصب صندلي ارگونومي جهت اپراتور شن كش ضروري است.

 

5-1-2- ديگ مخلوط كننده مصالح (Mixer): 

ديگ مخلوط كننده یا میکسر مصالح بر روي سكوي بچينگ واقع شده است و عمليات ساخت بتن در میکسر بتن صورت ميگيرد. كليه مواد اوليه پس از تخليه توسط واگن بالابر در میکسر مخلوط و بتن آماده شده جهت بارگيري در تراك ميكسر از دريچه خروجي خارج مي گردد.

نكات ايمني در میکسر مصالح: 

- بر روي درب میکسر بتن، نصب ميكروسوئيچ ضروري است تا درهنگام بازشدن درب میکسر، دستگاه به طور خودكار متوقف شود.

- درب میکسر ميبايست به طور كامل بسته شود تا گرد و غبار و مصالح از آن به بيرون خارج نگردد.

- دريچه ورود مواد افزودني به بتن نيز ميبايست داراي حفاظ مناسب باشد تا مانع ورود دست به داخل میکسر شود.

 

6-1-2- سيستم بالابر و واگن حمل مصالح :

جهت حمل و انتقال مصالح سنگي از دريچه هاي پنوماتيك قسمت بالاي دپوي مصالح به میکسر از واگن مخصوصي كه بر روي ريل بالابر مستقر مي باشد، استفاده مي شود.

نكات ايمني در سيستم بالابر و واگن حمل مصالح:

- كليه قسمت هاي مسير بالابر كه احتمال در دسترس بودن آن ميرود، ميبايست فنس و حفاظ مناسب نصب گردد.

- سيم بكسل و كابلهاي حامل واگن ميبايست متناسب با وزن پاكت به همراه مصالح، انتخاب گردند و در انتخاب آن دقت لازم به عمل آيد.

 

7-1-2- اسكرو (Screw)

اسکرو لوله اي است كه در آن مارپيچي هدايت كننده قرار دارد و جهت انتقال سيمان از داخل سيلوها به میکسر مواد و مصالح در بچينگ از آن استفاده مي شود.

نكات ايمني در اسكرو:

- محل اتصالات اسكرو به سيلوها و ورودي به میکسر كاملاً محكم و ايزوله باشد تا از نشت گرد و غبار سيمان به بيرون جلوگيري شود.

- الكتروموتورها بايد داراي حفاظ ايمني باشد تا از نفود گرد و غبار، آب و... در آن جلوگيري شود.

- دريچه هاي موجود بر روي اسكرو نيز مي بايست به طور كامل بسته و سيمان از آن به بيرون نفوذ نكند.

 

8-1-2- سيلوهاي سيمان:

سيلوها محل نگهداري و دپوي سيمان ميباشند و با توجه به ظرفيتشان داراي اندازه هاي مختلفي مي باشند.

نكات ايمني در نصب سيلوهاي سيمان:

- قبل از نصب سيلوها از استحكام فنداسيون و تراز بودن صفحه پليت ها اطمينان حاصل فرماييد.

- محل استقرار بلتها(bolt) بر روي صفحه پليت نيز بايد در چهارگوشه صفحه در فواصل برابر باشد.

- در صورت نياز به افزايش ارتفاع پايه سيلوها ضمن انتخاب پايه هاي مقاوم و مستحكم موارد زير رعايت گردد:

- در جوشكاري سيلوهاي بزرگ به دليل اينكه بار زيادي به قسمت پايه ها وارد مي شود ميبايست جهت رسيدن به جوش يكنواخت و مستحكم از دستگاه ركتيفاير يا ديزل جهت جوشكاري استفاده شود.

- پايه سيلوها مي بايست با يكديگر كاملا هم اندازه و تراز و لبه زيرين هر پايه كاملا يكنواخت و صاف باشد.

- محل اتصال پايه هاي سيلو به صفحه پليت، بايد به وسيله لچكي هاي هم اندازه و با زاويه 90 درجه نسبت به يكديگر به جهت تحمل بار يكنواخت، مستحكم گردد.

- قبل از نصب سيلوها ميبايست حفاظ نيم تنه جهت بالاي سيلوها و حفظ پشت بند نردبان سيلو نصب گردد.

- عدم ازدحام و تجمع بيمورد پرسنل در هنگام نصب و استقرار سيلوها و اعلام ممنوعيت رفت و آمد درمحدوده شعاع ارتفاع سيلوها ضروريست.

- رعايت كليه قوانين و مقررات ايمني ازجمله قوانين مربوط به حمل و جابجايي بارهاي سنگين و استفاده از پرسنل مجرب جهت نصب بسيار مهم ميباشد.

- پس از استقرار سيلوها جهت اطمينان خاطر از تراز بودن آنها ميبايست از دوربين نقشه برداري استفاده گردد.

- باتوجه به مهم بودن دما در ساخت بتن پيشنهاد مي شود رنگ سيلوها روشن انتخاب گردد تا جذب و انتقال گرما كاهش يابد.

 

9-1-2- دپوي مصالح سنگي:

مصالح سنگي موردنياز جهت ساخت بتن شامل ماسه شسته، شن نخودي و شن بادامي ميباشد كه در منطقه همجوار بچينگ با ساخت ديواره هاي حائل از يكديگر مجزا مي گردند.

نكات ايمني در قسمت دپوي مصالح سنگي:

- درساخت ديواره دپو، با استفاده از سازه بتني پيش ساخته و تخته الوار ميبايست ستونهاي عمودي كاملاً تراز و از جوش مناسب جهت استحكام آنها استفاده نمود.

- نصب بازوهاي پشت بند ديواره فوق الذكر بسيار ضروري است. اين بازوها ميبايست متناسب با بار وارده به ديواره انتخاب و داراي مقاومت لازم باشند. درصورت عدم استحكام احتمال قوس برداشتن و شكستن جوش زياد است.

- در نصب بازوهاي پشت بند ديواره ميبايست از جوش با  آمپراژ مناسب استفاده شود.

- در ديواره هاي ساخته شده از جنس بلوك بتني مي بايست ضمن كاربرد آرماتور درمصالح ديوار از پشت بند بتني نيز استفاده كرد.

 

3. نتیجه گیری و پيشنهادات:

كارهاي ساختماني به طور طبيعي و ذاتي فرايندي خطرناك است كه بنا به سنت، نرخ حوادث در آن زياد است. نگراني هاي عمومي حاصل از فراواني و گسترش دامنه مخاطرات و حوادث ساختماني باعث لزوم توجه به اين صنعت در كشور شده است و از آنجايي كه دستگاه بچينگ يكي از فرايندهاي اصلي در كارهاي ساختماني است توجه به مخاطرات آن نيز از اهميت بسزايي برخوردار است، در اين مقاله تا حدودي به اين ريسك ها و مخاطرات پرداخته شده است و تا حد امكان موارد ايمني آن مورد ارزيابي قرار گرفته و اقدامات كنترلي جهت كاهش اين ريسك ها مورد بررسي قرارگرفته است . اميد است اين تجربه به كاهش حوادث بيشمار اين صنعت كمك كوچكي كرده باشد.

موارد پيشنهادي كه مي توان جهت حذف خطرات بكار برد شامل:

- ساخت سپتيك جهت هدايت پساب بچينگ ضروريست.

- كليه سيستم و ساختار بچينگ پلانت مي بايست به سيم ارت متصل گردد.

- نصب كليه علائم ايمني مورد نياز بر روي بچينگ نصب ضروريست.

- فقط اپراتور بچينگ مجاز به رفت و آمد در قسمت اتاق فرمان مي باشد.

- رفتن كليه پرسنل بر روي دپوي مصالح سنگي اكيدا ممنوع است.

- پس از پايان كار جهت نظافت، حتماً برق دستگاه را قطع نماييد.

- از ازدحام بيمورد در قسمت سكوي بچينگ و اتاق فرمان جداً خودداري فرماييد.

- از نصب الكتروموتورها در زير اتصالا ت آب به دليل احتمال نشتي خودداري فرمائيد.

- قبل از استارت بچینگ نسبت به تميز كردن پنجره شن كش و اتاق فرمان اقدام نماييد.

- در هنگام كار ازخوردن، آشاميدن و سيگاركشيدن خودداري فرماييد.

- استفاده از وسايل حفاظت فردي از جمله لباس كار، كفش ايمني، دستكش، ماسك، كلاه ايمني الزامي است.

- رفت و آمد كليه افراد به جز پرسنل آموزش ديده در قسمت بچينگ ممنوع مي باشد.

- از پرتاب هر نوع وسيله به قسمت پايين و محوطه اطراف خودداري فرماييد.

- پس از پايان كار و همچنين در هنگام تعميرات، حفاظ ايمني تابلوفرمان در حالت بسته باشد.

- در موقع ميكس مواد و مصالح به هيچ عنوان درب میکسر بتن را باز نكنيد.

- قبل از شروع به كار از صحت و سلامت كليه قسمت هاي بچينگ اطمينان حاصل فرماييد.

- از دپوي مواد در پله و سكوي بچينگ به گونه اي كه مانع رفت و آمد شود جداً خودداري نماييد.

- از نگهداري وسايل دست و پاگير در اتاق فرمان و محدودكردن فضا يكاري جداً خودداري نماييد.

- در موقع رفت و  آمد از پله بچينگ نهايت دقت را به عمل آورده و از عجله و شتاب زدگي در كار خودداري نماييد.

- كليه كابل ها و سيم كشي بچينگ پلانت مي بايست كاملاً منظم، استاندارد و از داخل داكت عبور نمايد.

- جهت قرارگرفتن تراك هاي ميكسر زير بچينگ راهنمايي و هدايت لازم توسط فرد تعيين شده صورت پذيرد.

- قبل از استفاده از شن كش از نبود افراد روي دپوي مصالح اطمينان حاصل فرماييد.

- از قراردادن دست در قسمت زير صندلي شن كش به واسطه وجود زنجير شن كش جداً خودداري نماييد.

- در موقع تخليه سيمان از پر يا خالي بودن سيلوها اطمينان حاصل فرماييد تا سيلو سر ريز نكند.

- در موقع تخليه يخ در مخازن آب به هيچ عنوان در زير و اطراف مخازن آب قرار نگيريد.

- درهنگام نظافت از پاشيدن آب به قسمت اتاق فرمان و الكتروموتور جداً خودداري نماييد.

- محل نصب كليه الكتروموتورها ميبايست به گونهاي باشد كه در معرض گرد و غبار قرار نداشته باشد. لذا كليه الكتروموتورها بايد داراي حفاظ ايمني باشند.

- هرگز محل استقرار تابلوهاي برق دركنار بچينگ و درمعرض نفوذآب و يا گردوغبار قرار ندهيد. همچنين درمسير بارگيري تراك هاي ميكسر نيز قرار نداشته باشد.

- درساخت پله و مسيرهاي رفت و آمد پرسنل ميبايست كليه استانداردهاي لازم از جمله نصب پاگرد، رعايت شيب مجاز، طول، عرض، ارتفا ع مجاز هر پله و ... رعايت گردد.

- در هنگام ميكس مواد درصورت نياز به اضافه كردن افزودني به بتن از دريچه تعبيه شده روي میکسر، ضمن زدن ماسك از دستكش و پيمانه مربوطه استفاده شود.

- درصورت گرفتن يا گيركردن اسكروها از قراردادن دست در دريچه اسكرو جداً خودداري كنيد. درصورت گرفتن مارپيچ اسكرو از پوتك لاستيكي استفاده نماييد.

- درصورت نياز به بالارفتن از سيلوها حتماً ضمن هماهنگي با از كمربند ايمني و ساير وسايل HSE حفاظت فردي استفاده نماييد.

- درصورتي كه ديواره دپوي مصالح سنگي از جنس تخته و الوار باشد از بالارفتن لودر روي آن جداً خودداري شود.

- به هنگام دپوي مصالح در پشت ديواره (خصوصاً ديوار از جنس تخته و الوار) دقت نماييد تعادل وزن بار در دو طرف ديواره رعايت گردد.

- در موقع تعميرات و نگهداري ضمن نصب تابلو “درحال تعميراست” برق دستگاه را به طوركامل قطع نموده و در موقع استارت حتما از آمادگي كليه نفرات اطمينان حاصل فرماييد.

- در موقع تعميرات و نگهداري از قرارگرفتن در زير سيستم بالابر و پاكت حمل مصالح جداً خودداري فرماييد. درصورت لزوم با هماهنگي و جك ايمني استفاده نماييد .

- پس از پايان تعميرات در صورت برداشتن حفاظ ايمني در قسمتهاي مختلف دوباره آنها را جاگذاري نماييد.

 

مطالب مرتبط:

بچینگ بتن یا بچینگ پلانت چیست

 

دومین همایش ملی ایمنی ساختمان با استفاده از روشهای JSA, WILLIAM FINE

روح ا... بابازاده

جواد ذکریایی

پنجشنبه ۱۷-۰۸-۱۳۹۷